Het jaar is 1175 na Christus, het hart van de Fatimiden-dynastie, een periode van ongekende bloei in Egypte. In Caïro, waar de Nijl haar levenssaders door de stad slingert, travailleert een kunstenaar genaamd Abu’l-‘Aswar. Zijn naam, vandaag de dag bekend als Vartan, zou voor eeuwig verbonden worden met een meesterwerk: de “Gebeden van de Profeet Mohammed”.
Dit werk, geschilderd op papyrus, is meer dan alleen een religieuze tekst; het is een visuele hymne aan de schoonheid en complexiteit van de Islamitische geloofsovertuiging. In kalligrafische perfectionisme zijn de woorden van de profeet, zoals ze werden overgedragen door zijn metgezellen, zorgvuldig neergezet. Maar wat deze papyrus echt tot leven brengt, is de kunst van Vartan.
Hij omringt de tekst met een wonderbaarlijke wereld van symbolen en scènes. De profeten Abraham, Moses en Jezus verschijnen naast Mohammed in gedetailleerde portretten. Hemelse engelen vliegen tussen gestileerde planten en bloemen, hun vleugels gevuld met goudfolie die zelfs na eeuwen nog steeds schijnt.
De kleurpalette is een caleidoscoop van rijke tinten: azuurblauw, smaragdgroen, kardinaalrood en diepgoud mengen zich tot een harmonieuze compositie. Deze kleuren waren niet alleen esthetisch gekozen, ze hadden ook symbolische betekenis: blauw stond voor hemel en goddelijke kracht, groen voor leven en vruchtbaarheid, rood voor de passie van het geloof en goud voor de hemelse lichtstralen die de profeet inspireerden.
Maar er is meer tussen de regels. Vartan verweeft subtiele hints van de politieke en sociale realiteit van zijn tijd. De aanwezigheid van Fatimiden-kaliefen, getooid in luxueuze gewaden, duidt op hun bescherming van de kunst en het geloof. De scènes waarin kooplieden en ambachtslieden hun dagelijkse bezigheden uitvoeren, geven een glimp van het levendige stadsleven in Caïro.
De “Gebeden van de Profeet Mohammed” is dus niet alleen een kunstwerk van ongekende schoonheid, maar ook een waardevol historisch document dat ons een venster biedt op de 12e eeuwse Egyptische samenleving.
Een analyse van de symboliek: tussen hemel en aarde
Laten we dieper ingaan op de symbolische rijkdom van Vartan’s meesterwerk. De papyrus bevat niet alleen directe verwijzingen naar Bijbelse figuren, maar ook talrijke subtiele symbolen die openstaan voor interpretatie:
Symbool | Betekenis |
---|---|
De lotusbloem | Herrijzenis, zuivering en schoonheid |
De adelaar | Kracht, vrijheid en goddelijke inspiratie |
De vijver met vissen | Overvloed, levenskracht en de cyclus van geboorte en dood |
De aanwezigheid van deze symbolen weerspiegelt de diepe geestelijke zoektocht van de 12e eeuwse Egyptenaren. Ze streefden naar een harmonie tussen het aardse en het goddelijke, zoals gevangen in de perfecte balans tussen tekst en illustraties in Vartan’s werk.
De erfgoedwaarde: een schat voor de wereld
Het meesterwerk van Abu’l-‘Aswar (Vartan) is vandaag de dag bewaard in het Museum of Islamic Art in Caïro. Het staat als een baken van Egyptische kunst en cultuur, inspirerend kunstliefhebbers en onderzoekers over de hele wereld. De papyrus wordt zorgvuldig bewaard, beschermd tegen licht en vocht, zodat toekomstige generaties kunnen genieten van zijn schoonheid en wijsheid.
“De Gebeden van de Profeet Mohammed”, geschilderd door Vartan in het hart van de Fatimiden-dynastie, is niet alleen een prachtig kunstwerk maar ook een tijdcapsule die ons terugbrengt naar de bloeiende cultuur van 12e eeuwse Egypte.
Het getuigt van de kunstenaarschap van Abu’l-‘Aswar (Vartan), zijn meesterlijke beheersing van kleur en compositie, en de diepe religieuze overtuiging die zijn werk doordrenkt. De papyrus staat symbool voor de rijke geschiedenis van Egypte en is een erfgoed dat we met trots moeten beschermen.